Heide
De heide (struikheide) is wol in hiel bekende plant, eigentlik is it in lyts strûkje. Foarhinne wiene der hiel wat heidefjilden yn Fryslân. No binne der net safolle mear. By Appelskea en Duerswâld binne no noch moaie grutte fjilden. Eartiids wie der folle mear heide, tink mar oan nammen as Sumarreheide, Burgumerheide (no hyt it Noardburgum) en Twizelerheide. Ek by De Westereen wie in heidefjild. Op de heide wiene de minsken meast earm en wennen yn spitketen. De lêste spitkeet fan De Westereen is yn 1939 sloopt.
As de heide bloeit (dat is yn de twadde helte fan it jier) dan sitte der trossen/plûmen fan pears/reade blomkes oan. Dan is sa’n heidefjild in grut pears lekken. De heidestrûkjes ha bledsjes sûnder stâltsjes en sitte yn fjouwer rigen oan ‘e takjes. De blomkes binne meastal pears/read en soms is der in heidestrûkje mei wite blomkes.
In heidefjild moat ek ûnderhâld ha, oars dan wurdt it bosk. De siedsjes fan dinnen en bjirken wolle ek goed yn de skrale sângrûn fan de heide groeie. De jonge beamkes moatte útroeid wurde. In keppel skiep kin goed helpe. De skiep frette alles wat tusken de heidestrûkjes groeit op; de jonge beamkes dus ek. It moaie is, dat de skiep net oan de heide komme. Soene de takjes te hurd en te toar wêze?
Der is noch in oar soart heide. Dat is de skrobberheide (dopheide). De skrobberheide wurdt ek wol de biezemheide neamd. De bledsjes binne hiel smel en sitte yn krânsen om de stâl. De blomkes lykje wat lytse boltsjes en sitte yn trossen oan it ein fan de stâlen. De kleur is rôze (hiel soms wyt). De skrobberheide groeit op sângrûn en ek op fean.
Der is ek in strûk dy’t yn it frysk bremerheide neamd wurdt. Dat is yn it nederlânsk brem; in strûk mei grutte giele blommen. Werom as dy bremerheide hyt, soe ik net witte. It is gjin famylje fan de heide.
Oeds Hoekstra, Burgum
foto links: bremerheide.
