SIJSJES
Amsterdammers kennen ze 2 soorten vogels: sijsjes en drijfsijsjes, ofwel vogels op het droge en vogels in het water. Dat is lekker makkelijk. Hier doen we er meer moeite voor om vogels op soortnaam te brengen. Plattelanders kunnen gemiddeld toch wel een 15 soorten herkennen. Vogelliefhebbers herkennen al snel 50 soorten, echte vogelaars gaan nog veel verder en gaan zelfs ondersoorten benoemen. Je kan het jezelf dus zo gemakkelijk of moeilijk maken als jezelf wilt. Een oud-collega zei dat hij geweldig genoot van vogels, maar niet de geringste neiging had om ze namen te geven of in een boekje op te zoeken.
Er zijn fanatieke vogelaars die elk jaar de nieuwste vogelboeken kopen om zo goed mogelijk op de hoogte te blijven van de (wel-)stand van alle vogelsoorten.
Om bij sijsjes te blijven, veel mensen kennen wel het “gewone” sijsje. Toch komen sijzen hier eigenlijk alleen van oktober t/m maart voor. Dus het winterhalfjaar, want broeden doen ze hier niet of nauwelijks. In de herfst komen ze vanuit Scandinavië om hier lekker te snoepen van de zaadjes van vooral elzenpropjes.
Altijd in groepjes, of zelfs in grote groepen van enkele honderden. Vaak ook nog in gezelschap van andere vogeltjes die van diezelfde zaadjes houden. En in sommige jaren komen ook hun neven en nichtjes hier naartoe. Massaal zelfs, alsof er in het Noorden ineens geen enkel voedsel meer te vinden is. Barmsijsjes!
Van de gewone sijsjes zijn de mannetjes fraai geel-zwart, de vrouwtjes grijs gestreept met ietsjes geel. Veel mensen met een volière hebben sijsjes in hun collectie. Omdat het zaad-eters zijn is het makkelijk om deze vogeltjes te houden. Uiteraard moeten ze wel in gevangenschap gekweekt zijn, dus niet in de natuur gevangen.
Dan die barmsijsjes, ja dat is moeilijker kost voor vogelaars. Er zijn n.l. nogal wat ondersoorten. Die zal ik jullie hier besparen. Ze zijn overwegend grijs gestreept en hebben allemaal een rood petje boven op de kop. Volwassen mannetjes hebben ook veel rood op borst en flanken, zelfs op de stuit. De kleine barmsijs broedt mondjesmaat in NL en komt vooral in het westen en midden van Europa voor. De grote barmsijs komt in het hoge noorden voor, van Scandinavië tot het noorden van Amerika, maar komt in sommige winters naar West-Europa.
Dat noemen we invasie-jaren. In de winter van 2005/2006 was er zo’n invasie van grote barmsijzen. En jawel, deze winter van 2017/2018 was er weer een invasie. De oorzaak van zo’n invasie is meestal voedselgebrek, vaak in combinatie met een goed broedseizoen met veel jongen. Dan gaan ze op reis en op zoek naar rijkere voedselgebieden. Ze kunnen daarbij enorme afstanden afleggen. Hoe ver ze wel niet trekken blijkt uit een aantal terugvangsten van geringde exemplaren.
In november 2005 (invasiejaar) werd nabij Den Haag een barmsijs gevangen die een jaar eerder in Noordoost China was geringd! Een andere was geringd in Michigan (VS) en werd een jaar later in Siberië teruggevangen. Die afstand was hemelsbreed liefst ruim 10.000 km.
Ook gewone sijsjes vliegen alle kanten op in hun zwerftochten. Zo kreeg ik zelf terugmeldingen van hier geringde sijsjes uit Engeland, Duitsland, Zuid-Oostenrijk en midden Finland. Die (barm)sijsjes zie je ’s winters altijd in groepjes, soms zelfs in groepen van enkele honderden. Vaak van boom tot boom, elzen dan, want ze zijn gek op het zaad van elzenpropjes. Wanneer het flink gewaaid heeft en er veel zaad op de grond terecht is gekomen, zie je soms een hele groep op de grond, dicht bij elkaar, van dat zaad oppikken. Meestal zijn ze ook erg tam, want in hun broedgebieden komen ze weinig (kwaadwillende) mensen tegen en vrezen ze die daarom ook niet.
Over de hele wereld bestaan er tientallen soorten sijzen, waarvan een deel zeer gewild is bij volière-houders. Niet alleen vanwege hun schoonheid, maar ook zeker om hun gezellig gekwetter en vredelievend gedrag.
Sijsjes of barmsijsjes, leuke lieve vogeltjes. Niemand kan iets tegen deze tijdelijke immigranten hebben. Laten we ervan genieten. Hier in de Fryske Wâlden hebben wij hen veel te bieden, n.l. het belangrijkste om te overleven. Elzensingels, de snackbar voor sijzen. Maar ook putters, kepen, vinken, ze lusten allemaal graag die typische zaden. Laten we zuinig zijn op deze boomsoort, dan zorgen we er voor dat de tafel gedekt is wanneer onze vriendjes uit het hoge noorden hier weer komen.
Voor mijn part elk jaar zo’n invasie. Alle grenzen wijd open, als ze nu Zweeds, Russisch of Chinees kwetteren, het maakt mij niet uit. Het maakt hen zelf ook niet uit, gezelligheid kent geen grenzen. Voedselschaarste brengt ze hier, in het vroege voorjaar zijn ze weer weg. De tank is dan weer vol genoeg om aan een nieuw broedseizoen te beginnen. Niet te voorspellen wanneer ze weer komen. Het maakt me bijna melancholiek. Vaarwel en tot ziens. Hopelijk komen ze weer eens naar hier. Zo niet, dan kan ik altijd nog een dagje naar Amsterdam toe gaan..
Harry de Boer
foto links: de keep, foto: wikimedia commons.
