Geschiedenis.
Vogelwacht “Akkerwoude e.o.”, van 1946 tot heden.
Op 21 maart 1946 werd de oprichtingsvergadering gehouden van vogelwacht “Akkerwoude e.o.”. Reden van het oprichten van de wacht was dat in de oorlogsjaren en ook daarna in de 'verboden tijd' veel mensen doorgingen met het zoeken van Kievits- en Gruttoeieren, er werd heel wat afgestroopt. Initiatiefnemers tot het oprichten van de wacht waren R. Dijkstra, F.de Vlas en S. Wiersma. Het doel van de vogelwacht moest worden: het beschermen van vogels in het algemeen, in het bijzonder de weidevogels en alles wat daar verder mee verbonden was.
Het eerste bestuur bestond uit F.de Vlas, voorzitter; R. Dijkstra, secretaris; S. Wiersma, penningmeester; T. Annema, vice voorzitter en G. Flootman werd algemeen adjunct. Er gaven zich op deze oprichtingsvergadering 35 mensen op als lid, de contributie werd vastgesteld op 1 gulden per jaar. Rijk kon de vereniging niet worden genoemd, het batig saldo was eind 1946 5,46 gulden in de min. Op de eerste ledenvergadering gehouden in het volksgebouw, gaf politieagent Knijft uitleg over de vogelwet en hoe de controleurs moesten handelen wanneer iemand betrapt werd op het stropen van eieren. Er werden toen wel degelijk procesverbalen uitgeschreven, in 1946 werd 28 keer een verbaal opgemaakt.
In latere jaren kreeg een rentenierende boer een officiële waarschuwing van de controleurs en werd het personeel van de coöperatie te Rinsumageest te verstaan gegeven dat ze niet zouden worden ontzien als ze hun verkeerde praktijken in de broedtijd zouden voortzetten. Ook werden eens 3 woonwagenbewoners uit Dokkum betrapt op eierzoeken in de 'verboden tijd', de heren hebben toen een flinke boete gekregen.
Polderbesturen en waterschappen hadden inmiddels ook hun medewerking toegezegd, metname financieel kon enige steun worden verwacht. Tot 1959, toen er een kink in de kabel kwam. Wacht “Akkerwoude e.o.” kreeg een brief van waterschap 'De Broek', de brief handelde over loslopende honden, waar de wacht aansprakelijk voor werd gesteld, het waterschap 'De Broek' voelde zich genoodzaakt om de jaarlijkse subsidie in te houden. Door de leden werd op de vergadering gezegd dat de boeren zelf hun honden los laten lopen, de subsidie zal wel één van de oorzaken zijn, geld is nu éénmaal lastig goed, zo werd gesteld.
1950: Uit de opgehangen nestkasten vlogen dit jaar 200 jonge Koolmezen, 70 Ringmussen, 30 Pimpelmezen en 7 jonge Roodstaarten, met als toegift, zo wordt geschreven, wat broedende Spreeuwen. De oorzaak hiervan was dat de Specht in veel nestkastjes de gaatjes had vergroot.
In 1952 werd er door vogelwacht “Akkerwoude e.o.” een reservaat opgericht, dit reservaat lag bij de Eendenkooi van het toen nog geheten Dantumawoude. Voor het reservaat werden -om veel geloop naar het reservaat te voorkomen- 2 controleurs aangesteld, welke op door L. Kramer gemaakte schetsen goed konden bijhouden wat er zoal gebeurde. In 1969 wordt besloten om, met toestemming van de eigenaars van de grond het reservaat te vergroten, omdat anders omliggende boeren vermoedelijk ook tot het verbieden van hun land zullen overgaan, wat moest worden voorkomen. In 1976 werd het reservaat overgedaan aan wacht 'Dokkum' welke er wel belang bij had. Wacht Akkerwoude had weinig belang meer mede door niet al te goede medewerking van de grondeigenaren over de laatste jaren.
In de winter van '55/'56 vroor het zeer streng, ook toen werden de vogels bijgevoerd door de wacht. Het voedsel werd verstrekt door het vogelverzorgingsfonds, brood werd opgehaald bij de plaatselijke bakkers, particulier werd er in bijna elke tuin gevoerd. Het verzorgingfonds werd dat jaar gesteund met een gift van 10 gulden.
Niet altijd bleek de organisatie bij het vogelverzorgingsfonds naar de zin van het wachtbestuur. In 1982 werd de jaarlijkse bijdrage ingehouden, er moest te veel gebedeld worden om voer. Op de aanstaande bondsvergadering (een vergadering van de Bond van Friese Vogelbeschermings Wachten, waar vogelwacht “Akkerwoude e.o.” sinds de oprichting van de Bond bij is aangesloten) moest de mond maar ééns worden opengedaan vond men, verbeterde het niet dan zou de jaarlijkse bijdrage worden overgemaakt naar de 'Fûgelpits' waar ze het geld ook goed konden gebruiken.
Door sommige wachten werden nestbeschermers gebruikt ter bescherming van weidevogelnesten in land waarin vee liep. In 1956 werd er door wacht Akkerwoude nog geen gebruik van gemaakt, het gebruik werd in zo'n groot rayon onbruikbaar geacht. Ook werd in dit jaar besloten tot het oprichten van een Ooievaarsnest, een geschikte plek voor het nest zou bij P. Venema te vinden zijn n.l. boven op de nok van diens schuur.
De geschiedenis herhaalt zich zo doet blijken. Niet zozeer dat vandaag de dag controleurs op pad gaan om lui welke in de 'verboden tijd' aan het eierzoeken zijn te bekeuren. De enigsten welke in deze tijd in het veld zijn, zijn onze 54 nazorgers welke in nauwe samenwerking met de landeigenaren de nesten van onze weidevogels op ongeveer 900 ha bouw- en weiland beschermen. Het gebruik van nestbeschermers wordt al jaren lang niet meer geschuwd, uitstekende resultaten worden er mee behaald. Ook proberen wij de jeugd zoveel mogelijk bij het wachtgebeuren te betrekken. Vogelnestkastjes worden door hun gecontroleerd. Elk jaar kunnen de jeugdleden op excursie naar een natuurgebied of andere bezienswaardigheid, de natuur aangaande. Wij proberen ook de jeugd meer bij het nazorgwerk te betrekken, vaak met wisselend succes. De jeugd is onze toekomst en dus de nazorger van morgen.
Zo werd er ook in 1959 over gedacht toen wacht “Akkerwoude e.o.” een brief kreeg van het waterschap, waarin werd geschreven dat de Jantjezeepolder verboden gebied zou worden voor de jeugd, dit mede door aangerichte vernielingen. Dit viel bij het toenmalige bestuur in het verkeerde keelgat, geprobeerd zou worden met het waterschap overéén te komen om toch vooral de Damwoudster jeugd wel toe te laten in de Jantjezeepolder.
In het Geastmerbosk en in het Vermaningbos zijn enkele tientallen nestkasten opgehangen, deze worden regelmatig gecontroleerd. De gegevens worden naar diverse instanties verstuurd. Net als in 1950 blijkt de Specht nog steeds in de gaten te hebben dat er voedsel in de nestkasten zit, de kastjes worden door deze vogel soms volledig tot gruzelementen gehamerd.
Elk jaar word er door vogelwacht “Akkerwoude e.o.” een contactavond georganiseerd. Vroeger, toen het medium tv nog weinig invloed had, had wacht Akkerwoude volle zalen tijdens de 'propaganda-avonden'. Nu is het minder, toch zijn we de laatste jaren niet ontevreden wat de opkomst betreft. Net als de jeugd worden ook de oudere leden elk jaar in de gelegenheid gesteld om met een excursie mee te gaan. Natuurgebieden welke inmiddels zijn bezocht zijn o.a. Het Zwarte Water, Het Naardermeer, De Wieden, De Weerribben en Fochteloërveen, ook word regelmatig een bezoek aan de waddeneilanden gebracht.
Op dit moment is ook de nieuwe vogelwet aan de orde, waarin o.a. het eierzoeken wordt geregeld. Zoals het er nu voorstaat mag het provinciebestuur in de toekomst beslissen over het wel of niet eierzoeken. Provincie Friesland zal het eierzoeken blijven toestaan. In onze omliggende provinciën is dit nog lang niet zeker. Wel staat bijna vast dat Noord Holland tot verboden gebied wordt verklaard. Mede hierom wordt in Friesland gevreesd voor eierzoektoerisme vanuit andere provinciën, wat de doodsteek voor het eierzoeken in Friesland kan betekenen.
Voorzitter S. Wiersma zei in een vergadering in 1980, toen de nieuwe vogelwet ook al aan de orde was, dat de boer uiteindelijk het laatste woord zal hebben. Wiersma kan wel ééns gelijk krijgen. Het verwachte eierzoektoerisme kan zoveel mensen in het veld brengen dat de boeren hun land gaan verbieden voor eierzoekers. Hier ligt een taak voor de vogelwachten om hier wat op te vinden om het boven geschetste te voorkomen. De verwachting is n.l. dat als het eierzoeken wordt verboden, dat het dan met de nazorg ook wel ééns gebeurd zou kunnen zijn.
Vogelwacht “Akkerwoude e.o.” is geen protestgroep. Toch ageren wij wanneer ergens plannen worden beraamd, welke niet met onze doelstellingen stroken. Zo heeft wacht Akkerwoude o.a. i.s.m. wacht “Rinsumageest” recentelijk kunnen voorkomen dat er een waterski-accommodatie in de Eeltjemeer is gekomen. Een ander succes was dat na jaren lang tellen van draadslachtoffers door leden van onze wacht, PEB ervan kon worden overtuigd dat er wel heel veel vogels sneuvelden door toedoen van de hoogspanningslijnen welke ten westen van Broeksterwoude en Damwoude boven vogelrijke graslanden hangen. 'Bargekrullen' werden door PEB op de draden aangebracht waardoor het aantal draadslachtoffers sterk is gedaald.
In 1956 werd er een Ooievaarsnest geplaatst op de nok van een schuur. Doordat in latere jaren de Ooievaarsstand drastisch achteruit ging en de Ooievaars ook uit onze omgeving verdwenen is ook het nest bij P. Venema in de loop der tijd vermoedelijk verloren gegaan. Nu de Ooievaars -mede door toedoen van Ooievaarsstations- steeds vaker weer in onze omgeving worden gezien, ontstonden er weer voorzichtige plannen om opnieuw een Ooievaarsnest op te richten. De plannen werden in 1999 gerealiseerd. Aan de Singel staat nu, bij de fam. Halbesma op het erf, een bijzonder fraai paalnest, genaamd 'It Kooikersnést'.
1982: problemen met het vogelverzorgingsfonds, nu: weer problemen met het fonds, ze willen niet zoals wij willen. Wanneer het echt nodig is worden door vogelwacht “Akkerwoude e.o.” de vogels in het veld tijdens strenge winters bijgevoerd, metname de kwetsbare soorten als Roerdomp en Blauwe Reiger. Vis werd tot nu toe steeds verkregen van het vogelverzorgingsfonds. Willen de heren van het fonds echter niet 'om lyk'' dan zullen we in de toekomst zelf de vis gaan kopen, waarvoor dan een financiële pot moet worden opgebouwd.
Vogelwacht “Akkerwoude e.o.” is een bloeiende vereniging met ongeveer 550 leden. De financiële middelen zijn in vergelijk met 1946 -toen armoe troef was- nu wat ruimer voor handen. De contributie in de loop der tijden verhoogt van 1 gulden naar 6 euro (fl. 13,22) per jaar, jeugdleden moeten 3,50 euro (fl. 7,71) betalen.
De bestuurssamenstelling is nu als volgt: Siebe Alkema, (interim)voorzitter; Pieter van der Galiën, secretaris; Jelle Postma, penningmeester; Jan Berends en Anneke Soepboer - van der Kooi, beiden jeugdcoördinator; Wiebe Jilderda en Gosse Wijbenga, beiden nazorgcoördinator. Het hedendaags bestuur is actief bezig, en zal ook actief bezig moeten blijven, want de geschiedenis zal zich blijven herhalen.
foto links: de grutto.
