Brânnettels (brandnetel).
De measte minsken beskôgje de brânnettel as ûnkrûd en sjogge se leaver net as al. Der oankomme is ek net sa noflik, want je kinne der aardich wat jokte fan krije. Hoe kin soks?
No, oan de stâlen en de blêden sitte brânhierren, dat binne lange tinne buiskes mei in lyts knopke der boppe op. As men dêr tsjin oankomt, brekt it knopke der ôf en it buiske stekt troch it fel hinne en dan spuitet it vocht dat yn it buiske sit der út; en dat begjint dan goed te jokjen en te "brânen".
Der binne twa soarten brânnettels by ús: de grutte en de lytse brânnettel. de lytse brânt folle feniniger as de grutte. De grutte brânnettel hat in woartelstok en is in ienjierrige plant mei in penwoartel. ik tink dat der sa yn in jier hiel wat brânnettels oprûmt wurde.
Dochs is it mar goed dat der altyd guon oerbliuwe, want der binne beesten dy't net sûnder de brânnettel kinne. In tal flinters lizze har aikes op de brânnettels. dy flinters binne de nûmerflinter (atalanta), de deipaueach (dagpauwoog) en de lytse foksflinter (kleine vos).
De rûpen fan dizze flinters binne allegearre swarteftich, gjin moaie kleuren dus, dochs komme de prachtig kleurde flinters út.
Ek fûgels sykje de brânnettels op. it gealtsje (nachtegaal) makket syn nêst yn 'e brânnettels. Ek de hôfsjonger (tuinfluiter) en de hagekrûper (grasmus) briede der wol yn.
De brânnettels bloeie fansels ek, mar it binne gjin opfallende blommen. yn 'e oksels fan de blêden komme boskjes grieneftige blomkes. De blêden fan de brânnettel wurde wol brûkt om tee fan te meitsjen en ek brûkt men de blêden yn it sop.
Us heit boude altyd in hoekje brânnettels yn 'e tún om se op te fuorjen oan 'e kalkoenen. De lêstige brânderige nettel kinne we dus eins net misse.
Oeds Hoekstra, Burgum.
