Vogels en het weer.
Afgelopen september (2005) hoorde ik dat de weerdeskundigen een strenge winter voorspelden. Veel mensen raakten opgetogen van het vooruitzicht van sneeuw- en schaatspret. Ik niet minder.
De plaatjes van bevroren sloten en kanalen, zoals je die nog steeds op kerstkaarten ziet, dwaalden door mijn hoofd en ik vroeg mij af of ik nog steeds die schaatsenrijder ben die ik ooit was.
Want de laatste jaren kwam er niets meer van schaatsen terecht. Zachte winters, met als hoogtepunt maart 2005, toen we 2 dagen lang sneeuw mochten aanschouwen...
Maar nu dan eindelijk weer een flinke winter! Maar juich niet te vroeg! Niet zelden zitten de Paulusma's en de Krollen er behoorlijk naast. Er lijkt zelfs geen beroep ter wereld te zijn waarin men zich zo veel fouten kan permitteren.
Mijn baas zou mij al tientallen keren hebben ontslagen wanneer mijn prognoses zo vaak of ver uit de buurt lagen van de werkelijke resultaten.
Maar een weervoorspeller komt er elke keer weer genadig van af. Soms voel je je als weerconsument behoorlijk bedrogen. Bijvoorbeeld wanneer je lekker gaat kamperen in een vederlicht tentje, omdat de weersvooruitzichten zo goed zijn.
Helaas, de tweede dag waai je met tent en al van de camping en valt je vakantie letterlijk in het water.
Met mijn vogelringonderzoeken ben ik ook erg afhankelijk van het weer. De fijnmazige mistnetten bewegen al te veel bij een matige wind. Bij kans op regen ga ik sowieso niet vangen, omdat er dan risico's zijn voor het welzijn van de vogels.
Wanneer ik dan een vangdag heb afgeblazen omdat Piet P. regen en wind voorspelde voor de komende dag, ik vreselijk de pest in heb wanneer het de volgende dag stralend weer is zonder een zuchtje wind.
Ik kan je verzekeren dat dit regelmatig voorkomt, ook andersom en dat is nog erger.
Daarom probeer ik nu zelf het weer eens te voorspellen. Maar ik beschik niet over moderne weercomputers of -satellieten.
Ook beschik ik niet over paranormale gaven, tenminste niet op dat gebied.
Vanaf eind september ging ik daarom controleren of er tekenen waren die zouden wijzen op een strenge winter. Stel dat die weermannen toch gelijk hebben en ik heb opvallende dingen gezien, dan kan ik de volgende keer wanneer die opvallende dingen weer voorkomen, ook een strenge winter voorspellen!
Nu zijn er al allerlei weeramateurs die verwijzen naar gebeurtenissen uit de natuur. Bijvoorbeeld: veel bessen aan de bomen en struiken betekent een strenge winter, of: Bij aankomende vorst vliegen de ganzen in een V-vorm. Intussen ben ik er wel achter gekomen dat pas na een goede zomer er veel bessen aan de bomen zitten en dat de ganzen zelfs bij een hittegolf in een V-vorm vliegen.
Daar schiet je dus ook niet veel mee op.
Dan nu maar zelf op opvallende verschijnselen letten. Zoals b.v. bij mijn vogel(ring)onderzoeken. Dus ben ik vanaf eind september gaan letten op vreemde en opvallende vangsten. En die bleken er zeker te zijn.
Of die ook maar iets met de voorspelde strenge winter te maken hebben, moet natuurlijk nog blijken. Tijdens dit schrijven, begin januari, is er nog geen sprake van echt koud weer, maar wie weet.
De meest opvallende zaken, die ook de lezers wellicht zijn opgevallen, vanaf september 2005 even op een rijtje:
1. Vanaf begin september was er een invasie van Zwarte Mezen, zowel in Nederland als België. Normaliter vang ik pas vanaf de 2e week oktober enkele van deze vogeltjes, maar nu ving ik in september al 10-tallen. In Zwitserland werden grote
groepen gezien die naar het westen trokken.
2. Ondanks het nazomer weer in oktober/november waren hier erg veel Goudhaantjes waar te nemen. Ik ving er wel 3 keer zoveel als in andere jaren.
Waarschijnlijk doortrek naar het zuidwesten.
3. In oktober was er een invasie van Koolmezen in Nederland. Enkele met Russische
en Litouwse ringen die in Nederland werden gevangen, bevestigden een z.g.n.
invasie uit het noordoosten. Ook in Damwoude veel koolmezen, maar minder dan
in de herfst van 2003, toen er ook veel mezen (ook pimpel- en staartmezen) uit het noordoosten naar hier kwamen.
4. Ineens waren daar in november heeeel veeeel Barmsijsjes. Al aangekondigd door waarnemers bij het Zweedse Falsterbo, die per dag 1000-den van die beestjes telden. Allemaal overstekend naar Denemarken en enkele dagen later ook hier te bewonderen.
Barmsijzen worden erkend in enkele ondersoorten. Het ging nu vooral om de Grote Barmsijs. Voorgaande jaren ving ik gemiddeld 5 kleine barmsijsjes per jaar en geen enkele grote. Nu ving ik zo'n 60 Grote en 10 Kleine. In elzensingels in de buurt zag ik soms groepen van wel een paar honderd.
5. Half december ving ik nog enkele Tjiftjaffen. Erg laat. Eén ervan droeg een Noorse ring. Opvallend weinig Vinken en Groenlingen in de tuin gevangen, vooral in december duidelijk minder dan in voorgaande decembermaanden.
Samenvattend: de mezen komen vanuit het (noord) oosten, de barmsijzen vanuit het noorden naar hier, dus naar een gematigd klimaat. In 2003 was er geen relatie tussen de invasie van mezen en een strenge winter.
Die vele barmsijzen zouden ook kunnen
duiden op voedselgebrek in het noorden.
Weinig elzenpropjes aan de elzen daar? Of zouden deze redelijk goed winterharde vogeltjes toch vluchten voor een extreem strenge winter? En zijn daarom ook de vinken en groenlingen ons land grotendeels voorbijgevlogen naar zachtere streken? Hebben die weermannen dan toch een keer gelijk? Maar die late tjiftjaffen dan? We kunnen het alleen maar achteraf vaststellen.
Conclusie: het blijkt best moeilijk het weer goed te voorspellen. Misschien moeten we het ook maar niet meer proberen of zelfs ook maar willen. Gewoon afwachten wat er komt. Is het altijd een verrassing.
En wat is er nu leuker om verrast te worden? Hoeven we ons ook niet meer te ergeren aan Piet Paulusma of Erwin Kroll. Laat hen maar een vak leren, dan zullen wij zelf “moarn wol efkes yn it waar sjen”.
Harry de Boer.
foto links: de barmsijs.
