De moderne boerenzwaluw.
Eerder heb ik al eens geschreven over de vier zwaluwsoorten die hier bij ons voorkomen, de gierzwaluw, de oeverzwaluw, de huiszwaluw en de boerenzwaluw.
Van deze vier is de boerenzwaluw waarschijnlijk de meest bekende. Bijna in elke boerenschuur of stal zijn ze te vinden. Of waren ze te vinden, want hun aantal gaat gestaag achteruit. Ik herinner me nog die elektriciteitsdraden waar soms honderden op een rij zaten. Allemaal zaten ze met elkaar te kwetteren dat het een lieve lust was. Die draden zijn er niet meer en slechts zelden zie je nog een groepje gezellig zitten kwetteren. De schuren met de grote binten en balken onder de rieten daken zijn er ook steeds minder. Moderne stallen zijn er voor in de plaats gekomen. Vaak zijn dat open stallen waar de zwaluwtjes weliswaar makkelijk in en uit kunnen vliegen, maar ook vijanden zoals kauwen en gaaien.
Vroeger kwamen de zwaluwen door de staldeur naar binnen of door een klein raampje. Hun belagers durfden dat niet en zodoende konden de zwaluwen veilig broeden. De boeren vonden dat ook prima, want hoewel de vogeltjes nogal wat poepjes laten vallen, het weegt lang niet op tegen de grote hoeveelheden muggen en vliegen die de zwaluwfamilies oppeuzelen.
Minder boeren zijn er nu, dus ook minder boerenzwaluwen? Jazeker, maar de zwaluwen gaan wel mee met de modernisering van de boerenbedrijven. Vroeger dus lekker knus in de grupstal, later moesten ze mee verhuizen naar de ligboxenstallen. En nu naar de grote open stallen. Je moet als zwaluw wel erg vernuftig zijn om steeds die aanpassingen aan te kunnen. Maar ze zijn creatief. Waar ze vroeger in groepjes in de stallen broedden, zie je ze nu ook met slechts één broedpaar in bijvoorbeeld een kleine geitenstal, of in een ezelhok. Ook broeden ze tegenwoordig veel onder bruggen en afdaken. Voorheen broedden ze dus uitsluitend binnen, nu is een dak boven hun hoofd al voldoende.
De zwaluw gaat met zijn tijd mee, de moderne boerenzwaluw. Bijvoorbeeld bij de Gulf-pomp naast het winkelcentrum in Damwâld, zitten ook zeker al zes nesten. Deze zwaluwen hebben de rust van de koeienstal verruild voor de drukte van het af- en aanrijden van auto's en bijbehorende chauffeurs. De geur van koeienmest verruild voor de benzine- en oliestank. Het zijn de moderne boerenzwaluwen die de toekomst hebben. Net als bij de boeren; de conservatieve boeren zijn bijna uitgestorven, alleen de moderne boeren kunnen nog (maatschappelijk) overleven. Helaas, maar de modernisering is niet te stoppen.
Vroeger dacht men dat de boerenzwaluwen 's winters in de moddersloten hun winterslaap hielden. Nu weten we wel beter. Door ringonderzoek is vastgesteld dat “onze” zwaluwen 's winters in het lekker warme Afrika vertoeven. Hoewel, lekker. Grote droogtes veroorzaken voedselgebrek, waardoor in droge jaren vele zwaluwtjes omkomen. Tot uit Zuid-Afrika zijn terugmeldingen van in Fryslân geringde boerenzwaluwen gekomen. Dat betekent ongeveer 10.000 km hemelsbreed hier vandaan. Zwaluwen behoren dan ook tot de beste vliegers van de wereld. Het lijkt hun geen enkele moeite te kosten, maar hun motortje heeft wel steeds voldoende brandstof nodig. Insecten dus. In en rond koeienstallen meestal volop aanwezig. Tenzij er veel insecticiden gebruikt worden. Maar welke boer of hobby-boer wil daarmee zijn zwaluwen kwijtraken? Niet één toch?
Vorig jaar heeft Vogelbescherming de boerenzwaluw uitgeroepen tot vogel van het jaar. Niet voor niets wilden zij op die manier de aandacht vestigen op dit zo lieve en gezellige vogeltje.
Het zou ons mensen sieren als we de zwaluwen de kans geven om echt succesvol te blijven.
Daarom hierbij een oproep aan een ieder die een stal, hok of afdak bezit, deze open te stellen voor de boerenzwaluwen. Een balkje waarop ze hun nestje kunnen bouwen, een raampje de hele broedtijd open laten staan, het hoeft bijna geen moeite te kosten. En je krijgt er iets voor terug! Een zeer gezellig gekwetter, waar zelfs de grootste pessimist vrolijk van wordt. En merkbaar minder vliegen in de stal, de meest milieuvriendelijke insectenverdelger heet: Boerenzwaluw. Veel plezier ermee.
Harry de Boer(enzwaluw)
Foto links: boerenzwaluw met jongen in kunstnest.
