Spechten.
Sinds de grote natuurorganisaties zoals SBB, Natuurmonumenten en It Fryske Gea gestopt zijn met hun opruimwoede, gaat het met een aantal vogelsoorten uitstekend. Met opruimwoede bedoel ik bv. het weghalen van omgewaaide bomen en kappen van dode en oude bomen. Juist die bomen worden “aangevallen” door vele insecten zoals torren, houtwormen, pissebedden en duizendpoten. Die zijn op hun beurt weer een welkome maaltijd voor vogels. Een soort die daarnaast ook nog nesten maakt in oude of dode bomen is de specht. Gelukkig kunnen we niet meer spreken van DE specht. Nee, want meerdere spechtensoorten komen nu bij ons voor.
Vroeger was DE specht de Grote Bonte, bijna zo groot als een merel, met een knalrode onderstaart. Jongen hebben de eerste maanden een rood petje op de kop en volwassen mannen hebben een rode vlek in de nek. Ze laten zich ’s winters zelfs in de kleinste tuinen bewonderen, tenminste als er wat lekkers te vinden is, zoals pinda’s of pindakaas. Vaak heeft succes ook een keerzijde. Grote bonte spechten slopen dikwijls houten nestkastjes, bestemd voor kleine zangvogels. Ze schromen niet om de eitjes of zelfs de jongen te verorberen. Met enorme kracht hakken ze nestgangen voor zichzelf in zelfs eiken en beuken. Door mij gevangen exemplaren verdedigen zich graag door hun snavel als een drilboor op mijn knokkels te gebruiken..
Veel minder opvallend en ook veel minder voorkomend is de Kleine Bonte specht. Zo groot als een musje blijft deze graag in de bossen. In het voorjaar roffelen ze nog meer dan hun grote broer. Vaak op een dode tak, die meer geluid maakt dan een levende, om indruk te maken op de vrouwtjes. Kleine Bonte zijn wat minder gekleurd, het mannetje heeft een rood petje, de jongen eerst een rood voorhoofdje. Verder zijn ze witgrijs met zwart.
Dan zien we hier in voor- of najaar wel eens een Draaihals. Ook een spechtensoort, maar wel wat uit de toon vallend. Hun kleur is zodanig dat wanneer ze op een boomstam zitten, ze bijna niet te zien zijn. Ze hebben namelijk dezelfde bruingrijze kleur als een boomstronk. Hun naam hebben ze te danken aan het voortdurend draaien van hun nek. Bijna 360 graden! Ze laten zich het best zien wanneer ze zich te goed doen aan hun hoofdvoedsel: mieren. Helaas broeden ze zelden of nooit in onze streek, maar trekken door naar Scandinavië. Omdat ze zelf geen hol kunnen hakken in bomen, betrekken ze vaak een nestkastje. Ook uitzonderlijk is dat ze echte trekvogels zijn. De andere spechtensoorten blijven het hele jaar in de buurt van hun broedgebied.
Een nieuwkomer in ons gebied is de Groene Specht. Onmiskenbaar als je hem ziet. Ongeveer zo groot als een postduif en ook verzot op mieren. Voelt zich thuis in parken e.d., in Damwoude zitten ze graag op de begraafplaats. Hun (lachende) geluid is ook aan de randen van de dorpen hier te horen. De laatste jaren krijgen we veel meldingen van deze prachtige vogels. Zeer waarschijnlijk broeden ze hier ook. Het kon natuurlijk niet uitblijven dat ik er eentje in mijn netten kreeg. Gelukkig gebruikte deze vogel zijn nog grotere snavel niet als drilboor!
Nog een nieuwkomer, de Middelste Bonte specht. Nog geen melding uit ons wachtgebied, maar dat zal niet lang meer duren. O.a. in Veenklooster en het Lauwersmeer is deze vogel al gezien. De laatste jaren heeft deze soort zijn leefgebied sterk uitgebreid vanuit het oosten, dus vanuit Duitsland. Zowel man, vrouw als jong hebben een rode kruin. Hun onderstaart is niet rood maar roze en hun flanken zijn gestreept. Ze zijn iets kleiner dan de Grote Bonte. Het is een kwestie van tijd dat ze hier gaan broeden.
De Zwarte specht is bijna zo groot als een kraai, geheel zwart met een rode pet voor de man en een rood achterhoofd voor de vrouw. Zij broeden ook al in Oost-Nederland. Prachtige beesten, maar in Scandinavië minder geliefd, omdat ze daar niet zelden de houten elektriciteitspalen vernielen. Daarnaast zijn er nog meer spechtensoorten die hier in de nabije toekomst misschien gaan voorkomen. Denk dan aan de Grijskopspecht en Drieteenspecht. De Syrische Bonte specht is al tientallen jaren bezig zijn broedgebied naar het westen uit te breiden. Uiteraard zijn al deze soorten hier van harte welkom. Hulde voor het veranderde beleid bij de natuurorganisaties!
Harry de Boer
foto links: de grijskopspecht.
